Izinkolelo zesintu

Siyindlu emnyama sinezinto esikholelwa kuzo. Zazishiwo abazali bethu ukusixwayisa ekwenzeni izinto noma siqikelele singenzi noma ikanjani, uzihloniphe ungumuntu uhloniphe nalapho uphuma khona. Ezinye zazo zingamaqiniso mewuzilandela ezinye kugcine kungenzekanga lutho njengokuthi:

• Uma ugqoka ibhulukwe lesoka ukhulelwe siyachitheka isisu
• Uma ugovuza ibhodwe ngesipuni noma ngophini bese usulela esandleni ngenhloso yokuzwa usawoti, bathi isoka lakho liyakubamba mewulibhanqile
• Uma uhamba endleleni uhlangane nejuba elilodwa, usuke uzobona umuntu wesilisa 
• Uma umilwe yinduna noma yikuphi emlonyeni kuthiwa usuke uzothola elinye isoka
• Uma udla kuwe isipuni isoka lakho lisuke lilambile
• Uma ubeka noma uthwala izandla ekhanda akufuneki, kuthiwa umuntu oshonelwe obeka izandla ekhanda
• Uma ulungisa umuntu onesici esibonakalayo noma onesiphiwo kuthiwa wothola abantwana abanjalo
• Uma uhleka umuntu okhulelwe nawe uzosheshe ukhulelwe.
• Uma uzikhalisa kuthiwa ubika isifo noma ugila umkhuba
• Alushaywa udonga lwendlu ngoba usuke ushaya amadlozi
• Uma kupheqeka ingubo oyiqgokile lisuke likukhumbule isoka lakho
• Awusho ukuthi uhhalela inyama kuthiwa ubika isifo
• Uma kukhona ogulayo, elele phansi ayakhiwa indlu futhi ayishayelelwa kuyalindwa asinde kuthiwa usuke umqedela ngokuqhubeka nendlu.
• Uma usanda kuthola ingane awuthungi kuthiwa ingane ibanenkinga yamehlo.
• Uma ingane ezelwe ivaleke ukuchama kuthiwa iboshwa ngokotini omnyama okhalweni izokwazi ukuchama
• Uma amankankane edlula ekhala phezu komuzi, asuke ebika isifo.
• Uma kukhala isikhova ekhaya noma eduze komuzi sisuke sibika okubi okuzowehlela lowomuzi.
• Uma iqhude likhala egcekeni kuthiwa lisuke libika isivakashi.
• Uma kwehla isicabucabu ngolwembu, sisuke sibika isivakashi. Uma simhlophe sisho isivakashi sesifazane uma simnyama noma sinsundu sibika umuntu wesilisa.
• Uma ingane ibhaqaza njalo kuthiwa wukhe umbhaqazo uwuphonse eziko, kushe ngeke iphinde ibhaqaze
• Uma unengane encane esancela, uma kade uhambile wayishiya ekhaya. Uma sewubuya ngaphambi kokuba uyincelise uqale ulikhame ibele ulikhamele phansi, bese uyincelisa kwenziwela imimoya emibi.
• Uma kade uhambile nengane izelwe mese ubuyela ekhaya ucosha izibi zendle uyishisele zona noma usule ngesandla uchobe okhakhayini lwengane wenzela ukuthi ingakhali.
• Uma uxhelwe uju kumele uphephethwe izinqeni.
• Uma kade ukhulelwe ungathandi ukubopha isisu, kuthiwa ulala ngesisu lapho kuhamba khona izinkomo ngazozonke izinhlangothi siyancipha.
• Akuhlalwa phakathi nomnyango ngoba uvimba imali.
• Akuphunywa emnyango uhlehla ikakhulukazi uma ukhulelwe kuthiwa uzoba nenkinga uma sewubeletha.
• Uma udla umile womelwa izindaba.
• Uma udla komuntu okade ekhuluma kabi ngawe ulunywa yisisu.
• Uma kuhlatshiwe ekhaya, unengane encane kumele ugeze izandla ngaphambi kokuyithatha kuthiwa ihlalwa abantu abadala.
• Uma uhamba udla, lonetha izulu ngoku lomshado.
• Uma kuduma izulu kumele kumbozwe zonke izinto ezicwebezelayo ngoba izulu lizongena.
• Uma umuntu esengena ebudaleni kuthiwa kumele agqume ngeboza akhiphe ubungane.
• Uma kushoniwe ekhaya noma kwamakhelwane, akuvumelekile ukulima kuthiwa kuyanetha isiqhotho.
• Uma kubaba indlebe noma uziluma kusuke kukhona okhuluma ngawe.
• Uma kubaba unyawo kusuke kunohambo ozoluthatha.
• Uma kubaba isandla sokhohlo kusuke kukhona ozokupha imali.
• Uma kudikiza ihlo ngasenhla kusuke kukhona ozombona, elangenzansi kukhona okuzokukhalisa.
• Uma kudikiza umlomo wangenhla usuke uzohleka, owangezansi usuke uzokhuluma into ezokudina.

Izinkolelo

Lezizigameko ezingenzansi ezinye zazo zingamaqiniso futhi abanye bayakholelwa kuzo

Isambane: ukuhlangana nesambane kubika ishwa, kakhulukazi uma sike sabheka ngakuwe ngoba phela asimbheki umuntu

Ukudla bulala: Uma intombazane idla icambalele izinkomo zayo zamabheka ngeke zivume ukuhamba mhla ziqhutshwa

Inkezo yamanzi: Uma intombazane noma insizwa iphuza ngenkezo, liyokuna noma liphenduke izulu mhla ishada

Isikhova: Inyoni yemihlola kusuke kubika umhlola ozovela kini noma endaweni, uma ikhala phezu kwendlu ibika into embi ezokwenzeka kulowomuzi

Ukukhuluma kanyekanye: Uma abantu bethi bengalindele bathuke bekhuluma kanye Kanye into efanayo kusho ukuthi kukhona ozofika lapho ekhaya

Umkhulungwane: Uma inja ihlaba umkhulungwane isuke ibika isifo, kusuke kuzokhalwa kulowo muzi

Inkunzi: Uma ikhonya kube kungekho nkunzi eduze libika impi

Ulwembu: Uma isicabucabu sehlisa umucwe wolwembu endlini, kusho ukuthi khona isihlobo esizofika

Imbila: Uma ivuke yanqamula phambi kwakho kubika inhlanhla lokho

Induku: Uma uthi uyahamba endleleni bese kuwa induku yakho, yithatha bese uyikhwifa ngamathe kancane bese ukhomba ngayo phambili, wofika usuthe lapho uyakhona mawenze kanjalo

Ingane: Uma ilala izibutha, iguqa ngamadolo bese ilingisa ukulala kusho ukuthi khona ozofika emndenini

Ingulube: Ukuhlangana nengulube endleleni, ishwa lelo, kakhulu uma ithe ikubona yafulathela

Unogwaja: Uma ebaleke wangena ekhaya usuke ebika umhlola

Iqhude: Uma iqhude likhala phambi komnyango kusuke kusho ukuthi khona ozofika

Uthekwane: Uma endize wadabula phezu komuzi, ikakhulukazi uma ehlale phezu kwendlu, lokho kubika ukuthi kuzovela isifo kulowomuzi kungase kungene nezulu

Amanzi: Awaphonswa amanzi uma uwachitha ehlobo, kudonsa izulu lokho, uma uwachitha ungawasakazi futhi egcekeni kubiza izulu ukuthi lidlalele kulowomuzi

Iduku: leli elimiswa yintombi mayiqomile, uma selimiswa kamfana kumele lime liqonde noma litsheka alitshekele ekhaya kubo komfana hhayi lilalele ngaphandle komuzi lokho kubi uma litshekele ngaphandle lisho ukuthi abayokuphelelana noma ngeke baganane naleyonsizwa

Ungambuki: Uma ubuka isalukazi sichama kuthiwa wovaleka amehlo

Ungamlingisi umuntu: uma ulingisa umuntu okhubazekile usuke ukubiza lokho kukhubazeka okanye uzale nawe izingane ezikhubazekile